Episodios

  • 1445-1405 a.C.

    12 pragas de Exipto

    E toda a auga do Nilo converteuse en sangue. Os peixes do Nilo morreron e o río deu un cheiro tan pestilente que os exipcios xa non puideron beber as súas augas. Entón houbo sangue en todo o territorio de Exipto, Biblia (Éxodo, 7, 20-21)

  • 1525

    Intoxicación por ciguatera na expedición de García Jofre de Loaísa

    Durante a expedición española de García Jofre de Loaísa ás Illas Molucas en 1525, produciuse unha intoxicación da tripulación, citada por Andrés de Urdaneta: “nos últimos días de outubro de 1525 as sete naves atopábanse fondeadas na illa ecuatorial de San Mateo. Un día comeuse peixe que parecía corvina, tan grande como un salmón de 20 libras e todos os que comeron na mesa do capitán enfermaron por comer e é que nesta illa pescouse un peixe moi fermoso, que chamou espetón xigante e o capitán xeral convidou a algúns dos capitáns e oficiais do Rei e todos os que comeron o espetón xigante caeron malos de cámaras, que se ían sen sentir, que pensamos que morrían”. Un ano despois da estancia en San Mateo (Annobon), ningún dos hipotéticos comensais da mesa do capitán permanecían vivos na expedición, incluído o Capitán Juan Sebastián Elcano. O espetón xigante é un peixe de grande tamaño, propio dos arrecifes tropicais; a súa inxestión pode producir no ser humano a ciguatera, enfermidade orixinada polas toxinas contidas en determinadas algas microscópicas, inocuas para o peixe pero perigosas para a especie humana.

    1525

  • 1530

    Cabeza de Vaca

    Álvar Núñez Cabeza de Vaca menciona en “Naufraxios” que os indíxenas da costa mexicana e occidental de Florida coñecían os perigos de consumir peixe en certas épocas do ano, coincidindo quizais con episodios de mareas vermellas. Actualmente sábese que nesta zona existen proliferacións do dinoflaxelado tóxico Karenia brevis.

  • 1676

    Primeiros microorganismos mariños ao microscopio

    Primeiras descricións de microorganismos mariños por Anton van Leeuwenhoek usando o microscopio óptico.

    1676

  • 1703

    Descubrimento das diatomeas

    Un inglés descoñecido foi o primeiro en observar e ilustrar diatomeas (Tabellaria flocculosa) atopadas nas raíces dunha planta acuática.

  • 1753/1773

    Descrición e nomenclatura dos primeiros dinoflaxelados

    En 1753, os primeiros dinoflaxelados modernos foron descritos por Henry Baker como “animaliños que causan a luz brillante en auga de mar”, mentres que Otto Friedrich Müller foi o primeiro en darlles nome en 1773. O termo deriva das palabras gregas dinos, que significa xiro e flagellum, látigo, facendo referencia ao seu característico movemento rotatorio.

    1753/1773

  • 1793

    Primeiro caso documentado de morte por biotoxinas

    Primeiro informe de mortes por intoxicación paralizante debida a consumo de mariscos na costa oeste de Estados Unidos, descrita polo capitán George Vancouver, da Columbia Británica, na Voyage of Discovery to the North Pacific Ocean, and Round the World.

  • 1799

    Expedición Baranoff

    Nas costas de Alaska, a expedición rusa Baranoff perdeu 100 homes por intoxicación con mexillóns.

    1799

  • 1832

    Charles Darwin, Beagle

    Charles Darwin describe unha marea vermella na costa de Brasil e outros episodios na costa de Chile. “18 de Marzo. Partimos de Baía. Algúns días despois, a curta distancia dos illotes Abrolhos, observei que o mar adquirira unha tinguidura parda avermellada. Vista con lente de aumento, toda a superficie da auga parecía cuberta de anacos de palla picada coas extremidades esfiañadas. Son pequenas confervas en paquetes cilíndricos que conteñen unhas cincuenta ou sesenta desas plantiñas. Mr. Berkeley advírteme que pertencen á mesma especie (hoxe en día Trichodesmium erythraeum) que as atopadas nunha gran extensión do Mar Vermello, que lle deron este nome a ese mar. O número destas plantiñas debe de ser infinito; o noso buque atravesou varias bandas delas, unha das cales tiña uns dez metros de anchura, e que a xulgar pola decoloración da auga, debía de ter polo menos dúas millas e media de lonxitude”.

  • 1869-70

    Xulio Verne

    Xulio Verne publica Vinte mil leguas de viaxe submarina, onde describe a bioluminiscencia no mar: “Flotaba o Nautilus entre unha capa fosforescente que no medio da escuridade resplandecía moito. Era producida por milleiros de animaliños luminosos, cun brillo que aumentaba ao deslizarse sobre o casco metálico do aparello. Advertíanse entón no medio das capas luminosas certos lóstregos, cal se fosen chorros de chumbo derretido nun forno ardente, ou masas metálicas caldeadas ata a incandescencia”.

    1869-70

  • 1903

    Ilustracións de dinoflaxelados

    Primeiras ilustracións de dinoflaxelados mariños en Galicia, polo Dr. Carús Falcón en Os misterios da Natureza. Investigación sobre o micro-plankto da Ría de Arousa.

  • 1918

    Hematotalasia na Ría de Vigo

    Primeira cita científica sobre unha marea vermella na Ría de Vigo, de Sobrino-Buhigas, A purga de mar ou hematotalasia. Esta marea vermella tivo lugar no ano 1916 e ilustrouna nun cadro o seu irmán, o artista Ramón Sobrino.

    1918

  • 1959

    Publicación de Estrutura e dinámica da purga de mar na Ría de Vigo

    Ramón Margalef publicou nos anos 50 os seus estudos sobre a composición e variacións das poboacións de fitoplancto na Ría de Vigo. A súa publicación “O fitoplancto da ría de Vigo” describe por primeira vez o fenómeno de sucesión nas comunidades fitoplanctónicas en relación con factores ambientais. Tamén publicou os seus resultados sobre o estudo do ata entón coñecido como fenómeno da purga de mar na Ría de Vigo.

  • 1976

    Intoxicación masiva por PSP.

    Intoxicación por toxina paralizante (PSP) en Francia, Italia, Suíza, Alemaña e España con bivalvos procedentes das rías galegas. Polo menos 176 persoas recibiron atención hospitalaria, non houbo vítimas mortais.

    1976

  • 1977

    Monitoreo de fitoplancto en Galicia

    Comeza en Galicia (Centro Oceanográfico de Vigo-IEO) o seguimento de fitoplancto potencialmente tóxico nas zonas de produción de moluscos e de presenza de toxina PSP en moluscos bivalvos.

  • 1981

    Descubrimento de toxinas diarreicas en Galicia

    Mexillóns procedentes das rías Altas (Ares-Betanzos) provocaron gastroenterite en 5.000 persoas en toda España. O axente causante foron as toxinas producidas por un dinoflaxelado (Dinophysis spp).

    1981

  • 1992

    Fundación do INTECMAR

    Nun inicio denominado Centro de Control de Calidade do Medio Mariño (actualmente INTECMAR) e dependente da Xunta de Galicia, realiza desde entón o seguimento das condicións oceanográficas, biotoxinas e fitoplancto mariño das rías galegas.

  • 1993

    Intoxicación por DSP e PSP na Coruña

    A finais de verán de 1993 intoxicáronse algúns veciños do pobo de Lariño (A Coruña) despois de comer mexillóns de rocha. Os síntomas eran típicos de neurotoxinas: algúns sufriron diarrea, tendo que ser mesmo hospitalizados. Os mexillóns estaban contaminados con toxinas diarreicas e paralizantes (DSP e PSP) debido ás proliferacións tóxicas que afectaron entre o verán e o outono (5 meses) a todas as rías galegas.

    1993

  • 1994

    Descubrimento de toxinas amnésicas en Galicia

    Primeira vez que se detectaron esta clase de toxinas no Atlántico NE producidas por diatomeas. Sucedeu a finais de verán de 1994 na ría de Muros e as toxinas detectáronse en mexillóns de batea despois dunha proliferación de Pseudo-nitzschia australis.

  • 2014

    Intoxicación por ASP en Galicia

    No verán de 2014 dúas persoas acudiron ao hospital do Barbanza (Ría de Arousa) con síntomas de confusión e perda de memoria. Inxeriran mexillóns contaminados con toxinas amnésicas (ASP), que compraron directamente a un produtor. Procedían seguramente de bateas da Pobra (Ría de Arousa), en datas onde estaba prohibida a súa venda por culpa precisamente de toxinas amnésicas.

    2014